Coñeces como funciona o noso corpo?

Se crees que coñeces o noso sistema dixestivo e respiratorio resultarache doado realizar este test de 10 preguntas adecuado aos alumnos de 6 de primaria. Repasaras todos os contidos dunha forma interactiva e divertida. Espero que disfrutes do test.

As reservas da biosfera

 O Consello Internacional de Coordinación do Programa da UNESCO sobre o Home e a Biosfera, reunido en París do 27 ao 30 de maio, incorporou doce novos xacementos á súa Rede Mundial de Reservas da Biosfera, as denominadas “Mariñas Coruñesas” e Terras do Mandeo”. É dicir, que todo o territorio que rodea o municipio coruñés convértese nunha das 621 reservas repartidas polo noso Planeta, repartidas en 117 países. Xunto a esta nova reserva galega, dous xacementos máis: La Granja e El Espinar, na Serra de Gudarrama e Terras del Ebro en Cataluña, sitúan a España no segundo lugar do mundo para os países con máis reservas de biosfera.

As "reservas da biosfera", como a recentemente designada en Galicia  teñen como función, ademais da conservación e protección da biodiversidade, o desenvolvemento económico e humano destas áreas, a investigación, a educación e o intercambio de información entre as distintas reservas, que conforman unha rede global. Na Declaración de Madrid sobre o Programa MAB da UNESCO e sobre a Rede Mundial de Reservas da Biosfera, entre outros chamamentos, formulouse a seguinte petición: que "o potencial de actuación das reservas da biosfera para abordar cuestións emerxentes como a perda de coñecemento e diversidade cultural, demografía, perda de terras cultivables, cambio climático, biodiversidade e desenvolvemento sostible; e, en particular, como lugares para investir e innovar, co obxectivo de mitigar o cambio climático e adaptarse a el, promovendo un maior uso das enerxías renovables en alternativas sostibles tanto no medio rural como urbano, ademais de incrementar e aproveitar os servizos e produtos ecosistémicos no desenvolvemento sostible para o benestar humano”.

Agora que a protección do medio ambiente non parece ser unha prioridade para moitos Gobernos e Administracións Públicas, confiamos en que este entusiasta proxecto permita poñer en valor e protexer o enorme potencial que ofrece esta marabillosa reserva da biosfera.

Coñeces ben as principais capas externas e internas da Terra?

Pensas que coñeces moito sobre as principais capas da Terra? Pois descúbreo con este pasapalabra sobre capas internas ou externas da Terra como a hidrosfera, atmosfera... Disfruta e aprende xogando!

Canto coñeces do medioambiente?

O medio ambiente é o conxunto de compoñentes físicos, químicos, biolóxicos e sociais capces de causar efectos directos ou indirectos, nun plazo corto ou largo, sobre os seres vivos e as actividades humanas. A humanidade interactúa intensamente co seu medio ambiente, xa que a nosa existencia depende totalmente de él.

Neste pequeno test, apto para todas as edades, podes pór a proba os teus coñecementos sobre o medio ambiente:

CURIOSIDADES PARA TODOS!

 

Aquí vos deixo un educaplay, inspirado en que os nenos e nenas de primaria aprendan máis cousas de bioloxía e se divirtan ao mesmo tempo.

tamén sirve para os maiores, xa que nunca esta de máis saber canto domina un sobre o tema.

O xogo consiste en salva ao sapo, acertando as respostas.

Canto sabes da dinámica externa da Terra e do relevo?

Os axentes xeolóxicos externos son sistemas fluidos, formados por auga, xeo e aire en movemento que realizan os traballos de erosión, transporte e sedimentación a favor da diferenza de enerxía potencial existente entre os diversos lugares da Terra. 

A erosión é o proceso mediante o cal se produce un modelado característico do relevo, permitindo recoñecer os axentes xeolóxicos externos que actuaron nesa zona aínda que xa non están ahí. O transporte, sen embargo, é o desplazamento de sedimentos dende o lugar onde se produce a erosión ata onde se depositan. Por último, a sedimentación é o proceso no cal os sedimentos se depositan en determinadas zonas da superficie.

Despois de recordar o básico dos axentes xeolóxicos externos que modelan a superficie terrestre, proba esta actividade para comprobar o que sabes:

Se queres ampliar aínda máis os teus coñecementos; 

Personaxes do entroido en Ourense

 Neste xogo podes aprender a coñecer o entroido tradicional da provincia de Ourense.

Xoga e aprende!

ACTIVIDADE INTERACTIVA PARA QUE OS RAPACES DE PRIMARIA SE POÑAN A PROBA

 ACTIVIDADE INTERACTIVA PARA QUE OS RAPACES DE PRIMARIA SE POÑAN A PROBA

Valentina Tereshkova, a primeira muller en viaxar o espazo exterior

Tereshkova comezou a escola en 1945 á idade de oito anos, pero deixouna en 1953 e continuou a súa educación mediante cursos por correspondencia. A temperá idade interesouse polo paracaidismo, adestrándose no Aeroclub local. Fixo o seu primeiro salto aos 22 anos o 21 de maio de 1959, sendo aínda unha traballadora téxtil. Foi a súa experiencia en paracaidismo que a conduciu á súa selección como cosmonauta

Das máis de catrocentas candidatas, cinco foron seleccionadas: Tatiana Kutnetsova, que era egresada como piloto de caza do Instituto Aéreo de Moscova, Irina Soloviova, que era membro do equipo nacional de paracaidismo da Unión Soviética, Zhanna Yiorkina mestra de escola, Valentina Ponomariova experta paracaidista e Valentina Tereshkova.

Tereshkova foi considerada como unha candidata particularmente digna, en parte debido á súa orixe "proletaria", e porque o seu pai, o líder e sarxento de tanques Vladímir Tereshkov, foi un heroe de guerra​ que morreu en acción na Guerra de Inverno que se desenvolveu en Finlandia durante a Segunda Guerra Mundial, na área de Lemetti en Careli, nese momento Tereshkova tiña dous anos. Despois da súa misión, consultóuselle que podía facer a Unión Soviética para agradecerlle o seu servizo ao país, e Tereshkova pediu que o goberno buscase o lugar onde o seu pai morrera en acción. Tereshkova, Soloviova e Ponomariova foron as outras principais candidatas, e desenvolveuse un programa de misións que permitiría que dúas mulleres voasen ao espazo, en dous voos Vostok en días consecutivos en marzo ou abril de 1963.​ Tereshkova foi a primeira persoa civil en voar ao espazo, aínda que para unirse ao Corpo de Cosmonautas foi admitida honorariamente na Forza Aerea Sovietica.​ Así, o 16 de xuño de 1963 unha nave chamada Vostok 6 con Valentina Tereshkova como única tripulante foi lanzada con éxito ao espazo. Tras 48 voltas á terra e máis de 70 horas de voo, o 19 de xuño de 1963 Tereshkova abandonaba a cápsula de voo e terminaba o seu descenso en paracaídas desde 6.000 metros de altura ata poñer os pés en Karaganda, Casaquistán. Converteuse nunha lenda de aeronáutica espacial.Así, o 16 de xuño de 1963 unha nave chamada Vostok 6 con Valentina Tereshkova como única tripulante foi lanzada con éxito ao espazo. De maneira máis detallada, despois do exitoso lanzamento do Vostok 5 o 14 de xuño, Tereshkova comezou os preparativos finais para o seu propio voo. Despois dunha conta de dúas horas, o Vostok 6 foi posto en marcha sen erros, e Tereshkova converteuse na primeira muller en chegar ao espazo.​ O seu sinal de chamada neste voo era Chaika (Gaivota, ruso: Чайка), máis tarde conmemorado como o nome dun asteroide, 1671 Chaika.10​ Aínda que Tereshkova experimentou náuseas e malestar físico durante gran parte do voo, e dor no pescozo polo pesado do casco11​ orbitou a Terra 48 veces e estivo case tres días no espazo. Tereshkova tamén mantivo un rexistro de voo e tomou fotografías do horizonte, que serían utilizadas para identificar as capas de aerosol da atmosfera. Vostok 6 foi o voo final da misión Vostok, e foi lanzado dous días despois do Vostok 5, que conduciu a Valeri Bykovski a unha órbita similar durante cinco días, aterrando tres horas despois que Tereshkova. Serguéi Koroliov, director do programa espacial soviético, mostrou o seu descontento co comportamento de Tereshkova en órbita e non lle permitiu tomar o control manual da nave, tal e como estaba planeado.15​ O equipo de control de voo modificou o sistema (que estaba erroneamente programado para que a nave afástese da Terra, en lugar de achegarse) e Tereshkova puido regresar.Tras tres días, coa aterraxe no territorio de Altái o voo finalizou con éxito. Aínda que estaban previstos máis voos nos que participasen mulleres, pasaron 19 anos ata que outra muller, Svetlana Savítskaya, viaxase ao espazo. Ningunha das outras catro cosmonautas do grupo de Tereshkova viaxou ao espazo. Ela mesma era consciente desta situación e así o expresou na primeira entrevista que deu a un xornalista español en outubro de 1967.O 3 de novembro de 1963 contraeu matrimonio co cosmonauta Andrián Nikoláyev (1929-2004) e un ano máis tarde deu a luz á súa filla Yelena Andriánovna Nikoláyeva- Tereshkova (8 de xuño de 1964),18​ quen é agora doutora en medicina e que foi a primeira persoa nada de dous cosmonautas que saíran ao espazo.

Hipatia de Alejandría

Considérase a primeira cientifica da historia.  Hipatia foi unha filósofa e mestra da escola neoplatónica de Alexandría a comezos do século V. Destacou nos campos das matemáticas e a astronomía e foi membro e cabeza da mencionada escola que, entre outros avances –algúns fundamentais en xeometría ou algebra- impulsou no ambito da cosmología o heliocentrismo, desprazando á Terra do centro do universo. 

Construíu un planisferio celeste, deseñou un hidroscopio(instrumento que serve para pesar líquidos) e mellorou o uso do astrolabio.

Considéraselle unha mártir das ciencias, xa que faleceu a mans dun grupo cristián por defender as súas ideas.

Os dejo aquí un video donde os explicará quien es Hipatia.

Día Internacional da Muller e a Nena na Ciencia 2022

O Día Internacional da Muller e a Nena na Ciencia celébrase o 11 de febreiro. Foi proclamado en 2015 pola Asemblea Xeral das Nacións Unidas co fin de lograr o acceso e a participación plena e equitativa na ciencia para as mulleres e as nenas, ademais para lograr a igualdade de xénero e o empoderamento das mulleres e as nenas.
Este ano 2022 o tema é "Equidade, Diversidade e Inclusión: A auga únenos". A ciencia e a igualdade de xénero son fundamentais para o desenvolvemento sostible. Aínda así, as mulleres seguen atopando obstáculos no campo da ciencia: menos do 30% de investigadores científicos no mundo son mulleres.
Na asignatura de CCMA de 2ºBAC realizamos diversas entradas sobre mulleres científicas e as súas aportacións ao longo da historia. Nesta infografía recóllese estas actividades:

Elizabeth Blackburn e o seu estudo dos telómeros dos cromosomas

Elizabeth Helen Blackburn é unha bioquímica australiana, descubridora da telomerasa e gañadora do premio Nobel de Medicina en 2009. A teleromasa trátase dunha unha enzima que forma os telómeros durante a duplicación do ADN e que podería supoñer unha importante contribución á búsqueda dun tratamento contra o cancro. 

Estudou Bioquímica na Universidade de Melbourne e conseguiu o doctorado en bioloxía Molecular en 1975 pola Universidade de Cambridge. Blackburn comeza a estudiar os telómeros en 1975 e nove anos mais tarde, en 1984, descubre xunto a Carol Greider a enzima telomerasa, sendo capaces de aillala apenas un ano despois. 

É unha das primeiras bioquímicas que estudou os telómeros; os extremos dos cromosomas das células eucariotas, imprescindibles para a división celular e para manter a integridade e a estabilidade dos cromosomas.

A enzima telomerasa, a encargada de formar os telómeros durante a duplicación do ADN, é a encargada da vida das células. Canto menor sea a segregación de telomerasa, mais cortos serán os telómeros, ata que a división celular sexa imposible e as células acaben morrendo. 

Blackburn e Greider tamén descubriron que as células cancerosas, con todo, son capaces de seguir producindo maior cantidade de telomerasa, provocando a aparición de tumores. Este descubrimento pode contribuír a atopar substancias, métodos ou dianas eficaces para frear a segregación desta encima e así axudar no tratamento contra o cancro.

Nos últimos anos, Blackburn e os seus compañeiros estiveron investigando o efecto que ten o estrés sobre a telomerasa e os telómeros, con especial énfase na meditación de atención plena. Estes estudos suxiren que o estrés psicolóxico crónico pode acelerar o envellecemento a nivel celular. Ademais, atopouse que a violencia inflixida pola parella acurta a lonxitude dos telómeros en mulleres que sufriron abusos en comparación coas mulleres que nunca sufriron abusos, o que posiblemente causa unha peor saúde xeral e unha maior morbilidade nas mulleres que sufriron abusos.

Actualmente, Blackburn actualmente investiga os telómeros e a telomerasa en moitos organismos, desde fermentos ata células humanas. O laboratorio no que traballa céntrase no mantemento dos telómeros e como isto ten un impacto no envellecemento celular. Moitas enfermidades crónicas asociáronse co mantemento inadecuado destes telómeros, o que afecta a división celular, o ciclo e o crecemento deficiente. Á vangarda da investigación dos telómeros, o laboratorio de Blackburn actualmente investiga o impacto do mantemento limitado dos telómeros nas células mediante a alteración da encima telomerasa.

ISABEL ZENDAL

ISABEL ZENDAL

A primeira enfermeira en misión humanitaria da historia.

A misión da Real Expedición Filantrópica da Vacina era levar a vacina contra a varíola a todo o Imperio español. Comandado polo cirurxián real Francisco Javier de Balmis e Berenguer, salvou millóns de persoas en todo o mundo e permanece nos anais da historia como unha das viaxes máis memorables da Humanidade. A primeira expedición humanitaria universal coñecida tivo entre os seus participantes só unha muller, á que a Organización Mundial da Saúde recoñeceu como a primeira enfermeira en misión humanitaria da nosa historia. No meu anterior artigo sobre a Expedición Balmis non recibiu a importancia que merecía. Chamábase Isabel Zendal e merece as súas propias Historias da Historia. 

Como é habitual, o azar e a necesidade levaron a Isabel á Expedición Balmis, xa que non se contemplaba a participación dunha muller na viaxe.

Para transportar as vacinas a territorios de ultramar, Francisco Javier de Balmis tivo unha idea brillante e disparatada: utilizar unha cadea humana de seres vivos como portadores dos mesmos. Balmis levou a cinco nenos orfos en Madrid para levar a vacina á Coruña, pero durante a viaxe un deles morreu. Balmis deuse conta de que a Royal Vaccine Philanthropic Expedition necesitaba unha man feminina para coidar adecuadamente aos nenos durante a perigosa viaxe ás colonias de ultramar.

O 14 de outubro de 1803, mes e medio antes da saída da expedición do porto da Coruña, Balmis contratou a Isabel Zendal cun soldo de 3.000 reais, o mesmo que os seus compañeiros de enfermería. A súa función como enfermeira consistía en coidar dos pequenos portadores do virus da varíola, coidalos e educalos durante o traxecto. O 30 de novembro de 1803, a Real Expedición Filantrópica da Vacina partiu do porto da Coruña cara a territorios de ultramar, a bordo da corbeta María Pita, con 37 persoas, 22 delas nenos que recibirían os coidados da nosa heroína incluído o seu propio fillo.

Lise Meitner

Ao longo de toda a historia da ciencia, moitas mulleres foron  opacadas por homes ou polos seus maridos. Co paso do tempo fóiselles dando o mérito que merecen pero aínda hai moitas mulleres que non se coñecen.

Unha delas é a  austriaca  Lise  Meitner, cuxo campo era a física nuclear; o seu traballo e esforzo conduciu ao descubrimento da fisión nuclear, na que o núcleo do átomo divídese en dous. Isto abriu o camiño para a creación da bomba atómica. Tras mudarse a Berlín en 1907,  Meitner colaborou co químico  Otto  Hahn por varias décadas.

A pesar da súa investigación sobre a teoría atómica e a radioactividade e de achandar co seu descubrimento da obtención do punto de fisión o camiño a Otto Hahn, o feito de non aparecer como coautora foi esgrimido polo comité Nobel para outorgar só a Otto Hahn o premio Nobel de Química de 1944, excluíndo a Meitner. Con todo, recibiu o recoñecemento polas súas contribucións á física en 1966, cando lle foi concedido o Premio Enrico Fermi en Estados Unidos.

 Suxeriu a existencia da reacción en cadea, co que contribuíu ao desenvolvemento da bomba atómica. Con todo, estaba en contra de que se usasen os seus descubrimentos para a bomba atómica.

Na súa honra nomeouse « meitnerio» ao elemento químico 109.

                                                             

                                                           

Margarita Salas

 Margarita Salas Falgueras (Canero, Asturias, 30 de novembro de 1938 - Madrid, 7 de novembro de 2019). Científico e investigador bioquímico español. Doutor en Ciencias, licenciado en Química pola Universidade Complutense de Madrid en 1963.

Traballou con Alberto Sols, Severo Ochoa -en Estados Unidos, que dirixiría o seu traballo posdoutoral en 1964-1967 no Departamento de Bioquímica da Universidade de Nova York- e xunto co seu marido Eladio Viñuela impulsaron a investigación española dentro da campos da bioquímica e da bioloxía molecular. En 1967 volveu a España e de 1968 a 1992 foi profesora de Xenética Molecular na Facultade de Química da Universidade Complutense e dende 1974 traballa no Centro de Bioloxía Molecular "Severo Ochoa".

É membro das máis importantes sociedades e institutos científicos nacionais e internacionais, así como do consello editorial de principais publicacións científicas.

Margarita Salas é membro da Real Academia de Ciencias Exactas, Físicas e Naturais, da Real Academia Española e presidenta da Fundación Severo Ochoa. Durante os anos 1995-2003 dirixiu o Instituto de España, institución que coordina as Reais Academias.

En maio de 2007, converteuse na primeira muller española en formar parte da Academia Nacional de Ciencias dos Estados Unidos.

A súa actividade científica ascende a máis de 300 publicacións en revistas e libros internacionais e ten dirixido máis de 28 teses de doutoramento.

Segundo o Real decreto 1175/2008, concédeselle o título de Marquesa de Canero. Depositou un legado na Caixa das Letras do Instituto Cervantes que permaneceu gardado ata o 27 de xaneiro de 2018. Constaba de dous cadernos con apuntamentos sobre as súas investigacións no laboratorio de Severo Ochoa na Universidade de Nova York,

Recibiu o Premio ao Inventor Europeo 2019 da Oficina Europea de Patentes uns meses antes da súa morte en Madrid o 7 de novembro de 2019.

Inge Lehmann e a descontinuidade de Lehmann

A maioría das persoas saberán que o noso planeta está formado por diferentes capas: a cortiza, o manto (superior e inferior) e o núcleo (externo e interno). Sen embargo, poucos coñecen o nome de Inge Lehmann, quen descubriu a descontinuidade que separa o núcleo externo do núcleo interno.

Inge Lehman en 1932 - Wikipedia

Inge Lehmann (1888-1993) foi unha sismóloga e xeofísica dinamarquesa. En 1936, descubriu que a Terra ten un núcleo interno sólido dentro dun núcleo externo fluído. Antes diso, os científicos crían que o núcleo da Terra era unha única esfera derretida. Os sismólogos non eran quen de explicar as medidas das ondas sísmicas dos terremotos, que eran inconsistentes coa súa teoría. Lehmann analizou as medidas das ondas sísmicas, e chegou á conclusión de que a Terra tiña un núcleo sólido interno. Outros sismólogos puxeron a proba a súa teoría e aceptaron a explicación de Lehmann.

A chamada descontinuidade de Lehmann foi o seu maior descubrimento. Esta descontinuidade sísmica foi descuberta en 1936 e demostrou que existía un límite entre o que hoxe coñecemos como o núcleo externo líquido e o núcleo interno sólido da Terra. O descubrimento foi de gran importancia, xa que, ata entón críase que a Terra era oca.

Esquema do interior da Terra - Wikipedia

Houbo que esperar ata 1970 para que novas medicións máis tecnolóxicas confirmasen a teoría da sismóloga danesa. A danesa trasladouse a Estados Unidos onde seguiu os seus estudos do centro da Terra, e viaxou polo mundo estudando sismos. Xa desde os anos 60 que comezou a ser honrada pola comunidade científica, e en 1971 foille outorgada a William Bowie medal, o máis importante galardón da asociación xeofísica de EE. UU; e foi a primeira muller en recibilo. Foi unha das científicas máis lonxevas da historia, xa que chegou a cumprir 104 anos.

Para finalizar, déixovos un vídeo: 

Fontes consultadas:

- Wikipedia

- navasola

- mujeresconciencia

Rosalind Franklin e a primeira fotografía da estrutura do ADN

Dende o principio hai centos de anos, as mulleres foron ganando cada vez máis dereitos, e con eso a prohibición de que as muleres poidan asistir á universidade e convertirse en científicas levantouse. Dende ese momento, todas as mulleres científicas desempeñaron un papel fundamental no descubriemto de cousas importantísimas como a estrutura do ácido desoxirribonucleico ou ADN. Aunque o traballo destas mulleres non sempre é recoñecido, o que realizou Rosalind Franklin (1920 - 1958) cambiou o mundo da bioloxía para sempre.

Franklin foi a primeira muller en fotografiar con raios X a estrutura de dobre hélice do ADN, pero non se lle recoñeceu o mérito ata anos despois da súa morte de cancro de ovarios.

Un dos seus compañeiros de laboratorio, Maurice Wilkins, mostroulle a imaxe aos seus compañeiros e xuntos publicaron este descubrimento na revista Nature. Recibiron o Premio Nobel catro anos despois de que Rosalind falecera.

Aquí tedes un video sobre como funciona o ADN por es estades interesados en aprender máis sobre o tema: